ขมิ้นชัน

ขมิ้นชัน

          ขมิ้นชัน (turmeric) เป็นพืชสมุนไพรที่คนไทยรู้จัก และใช้ประโยชน์กันมานาน ทั้งในด้านการประกอบอาหาร การปรุงยาหรือเป็นส่วนผสมในเครื่องสำอางเพื่อเสริมความงาม
          ขมิ้นชัน เป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในทวีปเอเชีย พบมากในแถบร้อนชื้น อาทิ ไทย ลาว พม่า มาเลเชีย อินเดีย จีน เป็นต้น
• วงศ์ : Zingiberaceae
• ชื่อภาษาอังกฤษ : turmeric
• ชื่อวิทยาศาสตร์ : Curcuma longa L.
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
• เหง้า และลำต้น
ขมิ้นชันเป็นพืชล้มลุกที่มีอายุหลายปี มีความสูงประมาณ 30-90 เซนติเมตร มีเหง้าใต้ดินเป็นรูปไข่ มีแขนงรูปทรงกระบอกแตกออกทางด้านข้าง 2 ด้าน มีเนื้อในเหง้าสีเหลืองหรือสีเหลืองส้ม มีกลิ่นหอมเฉพาะตัว
• ใบ
ใบเป็นใบเดี่ยวแทงออกมาจากเหง้าเรียงเป็นวงซ้อนทับกันเป็นรูปใบหอก ออกตรงกันข้ามสองด้าน ลักษณะคล้ายใบพุทธรักษา เมื่อถึงฤดูหนาวใบจะเริ่มแก่ และแห้งในช่วงฤดูแล้ง
• ดอก
ดอกขมิ้นชันมีลักษณะเป็นช่อ คล้ายดอกกระเจียว แทงออกตรงกลางของเหง้าบริเวณระหว่างก้านใบ ช่อดอกมีลักษณะทรงกระบอก กลีบดอกมีหลายสี แต่ที่พบได้แก่ สีขาว เขียว เหลืองอ่อน สีแดง สีม่วง ซึ่งอาจมีเพียงสีเดียวหรือเป็นสีผสมภายในกลีบดอก ลักษณะดอกจะคล้ายดอกกระเจียว เพราะเป็นพืชตระกูเดียวกัน แต่ดอกขมิ้นชันจะใหญ่กว่า
• ผล
ผลมีลักษณะกลมมี 3 พลู การขยายพันธุ์จะใช้หัวแม่หรือเหง้าแก่ในการขยายพันธุ์
          การนำมาใช้ประโยชน์
การใช้ประโยชน์จากขมิ้นชัน นิยมนำหัวหรือเหง้าทั้งสด และแห้งมาใช้ ได้แก่
1. ใช้ผงขมิ้นชันสำหรับประกอบอาหาร เช่น แกงไตปลา แกงฮังเล เป็นต้น
2. ใช้เป็นส่วนผสมในเครื่องสำอาง อาทิ ครีมบำรุงผิว ครีมพอกหน้า ครีมกำจัดขน เป็นต้น
3. ผงขมิ้นชันใช้เป็นส่วนผสมของสีย้อมหรือใช้ย้อมผ้า เป็นสีย้อมธรรมชาติ
4. ใช้เป็นสีผสมอาหารหรือผสมในอาหารเพื่อให้เกิดสีหัวขมิ้นชัน
          สรรพคุณขมิ้นชัน
1. รักษากลาก เกลื้อน ให้เอาขมิ้นบดผสมน้ำฝน ใช้ทาบริเวณกลาก เกลื่อนทุกเช้า เย็น
2. รักษาชันนะตุ โดยใช้ขมิ้นชันประมาณ 1 แง่ง บดรผสมกับเนื้อมะพร้าวแก่ 1 กำ และใบมะลิ 1 กำ ผสมน้ำเล็กน้อย หลังจากนั้น นำมาทาหรือโอบบริเวณที่เกิดชันนะตุ ทิ้งไว้ 1-2 ชั่วโมง แล้วค่อยล้างออก ซึ่งทำให้เชื้อตาย และช่วยให้แผลแห้งเร็ว
3. นำขมิ้นชันมาหั้นเป็นชิ้นๆ แล้วนำต้มในน้ำสำหรับใช้อาบทำความสะอาดร่างกาย รวมถึงรักษาโรคผิวหนังอื่นๆ
4. รักษาไข้หวัด ให้ใช้แง่งขมิ้นชันสด ขยี้ดม และขมิ้นชันที่บดและตากแห้งแล้วมาชงน้ำดื่ม จะช่วยให้อาการหวัดบรรเทาลง
5. แก้อาการตกเลือด โดยใช้ผงขมิ้นชันประมาณ 1 ช้อน ชงน้ำดื่มเช้า เย็น ซึ่งจะช่วยการตกเลือดให้บรรเทาลงได้
6. รักษาตาแดง โดยนำผงขมิ้นชันมาผสมน้ำพอหมาดๆ แล้วห่อด้วยผ้าขาวบาง ก่อนนำไปอังไฟให้อุ่น แล้วน้ำมาประคบดวงตาที่เกิดตาแดง ซึ่งจะช่วยลดขี้ตา และบรรเทาอาการตาแดงได้ นอกจากนั้น ให้นำผงขมิ้นชันมาผสมน้ำและคนให้เข้ากัน ก่อนจะกรองเอาเฉพาะน้ำด้วยผ้าขาวหรือปล่อยให้ตกตะกอน แล้วค่อยรินเอาเฉพาะน้ำส่วนบน น้ำที่ได้ให้นำมาหยอดตาข้างที่เป็นตาแดง ซึ่งจะช่วยรักษาอาการตาแดงให้หายเร็วได้
7. แก้โรคท้องร่วง ท้องเสีย โดยนำขมิ้นชันสดมาบดในน้ำประมาณ 2 แก้ว กรองเอาเฉพาะน้ำ แล้วนำมาอุ่นไฟให้ร้อน ก่อนนำมาดื่ม หรือ ใช้ผงขมิ้นชัน 2 ช้อน ชงน้ำดื่ม ซึ่งจะช่วยรักษาอาการท้องร่วงให้หายเร็วขึ้น
8. แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ โดยเฉพาะชาวอินเดีย มาเลเชีย หรือประเทศอิสลามอื่น นิยมใช้ขมิ้นชันผสมในผงกระหรี่สำหรับการประกอบอาหาร ซึ่งสามารถช่วยรักษาอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ หรือ อาหารไม่ย่อยได้เป็นอย่างดี
9. รักษาโรคน้ำกัดเท้า โดยนำขมิ้นชันสดมาปอกเปลือกหรือขยี้ส่วนปลาย ก่อนใช้ทาบริเวณที่เกิดโรคน้ำกัดเท้า ซึ่งจะช่วยรักษาอาการให้หายเร็ว
10. แก้อาการปวดฟัน ด้วยการนำขมิ้นชันสดมาโขลกผสมกับเกลือ พิมเสน และการบูร ก่อนใช้แทนยาสีฟันหรือนำมามาอมค้างไว้ทุกเช้าเย็นก่อนนอน
11. แก้อาการปวดหัว วิงเวียนศรีษะ โดยนำมาขมิ้นชันสดมาบดผสมกับน้ำเล็กน้อยพอให้เนื้อขมิ้นจับตัวเป็นก้อนได้ ก่อนใช้ทาบริเวณกระหมับ
12. รักษาผื่นคัน หรือ ลมพิษ ด้วนการนำขมิ้นชันสดมาบดผสมกับน้ำเล็กน้อย ก่อนนำไปทาบริเวณเกิดผื่นคัน ทิ้งไว้สักพัก ทำติดต่อกัน 2-3 จะช่วยรักษาอาการผื่นคันได้
13. ลดอาการปวดบวมจากแมลงกัดต่อย ด้วยการนำขมิ้นชันสดบดผสมกับน้ำเล็กน้อย ก่อนนำมาประคบบริเวณถูกกัด
14. รักษาแผลสด แผลเปื่อย ด้วยการนำขมิ้นชันมาบดผสมน้ำแล้วค่อยใช้ประคบหรือนำน้ำมาทาที่แผลทุกวัน แผลก็จะแห้ง และหายเร็วขึ้น
15. รักษาฝี ด้วยการใช้ขมิ้นชันบดให้ละเอียดก่อนนำมาประคบที่ฝี
16. ยาสตรีคลอดบุตร ด้วยการใช้ขมิ้นชันบดให้ละเอียดผสมกับดินสอพอง ทาบริเวณท้องหลังการคลอดบุตร ซึ่งจะช่วยทำให้ท้องยุบตัวเร็ว และช่วยลดหน้าท้องลายได้
17. รักษาสภาพฟัน และลดกลิ่นปาก ด้วยการนำขมิ้นชันสดมาเคี้ยว และอมค้างไว้ 1-2 นาที ซึ่งจะช่วยรักษาสภาพฟันให้แข็งแรง และช่วยลดกลิ่นปาก
18. ใช้ห้ามเลือด นำขมิ้นชันมาบดใช้ประคลแผลที่มีเลือดไหลไม่หยุด โดยกดทับแผลทิ้งไว้ประมาณ 2-3 นาที ก็สามารถห้ามเลือดได้
          การปลูกขมิ้นชัน
ขมิ้นชันเป็นพืชที่ชอบแสง เติบโตได้ดีในดินร่วนปนทราย มีหน้าดินลึก ไม่ชอบดินเหนียวและดินลูกรัง โดยเฉพาะบริเวณดินที่มีความชุ่มชื้น ลักษณะดินร่วน มีอินทรีย์วัตถุมาก แสงแดดรำไร

อ. ธัชกร ธีรปัญญานนท์